Zespół Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska

Historia Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska sięga połowy XX wieku. Zespół został utworzony w 1958 roku przy Chórze Chłopięcym Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy. Od początku istnienia Zespół charakteryzował się bogatą obsadą wykonawczą, w skład której obok chóru wchodziła niemal 20-osobowa orkiestra oraz 30-osobowy balet.

W pierwszym roku działalności nadano Zespołowi status stowarzyszenia kulturalnego, a jego pierwszym prezesem został inż. Edmund Gorzaniak. Nadał on Ziemi Bydgoskiej swoisty charakter, ukształtował styl pracy Zespołu, a dzięki pełnieniu przez ponad 20 lat funkcji prezesa, został powszechnie uznany za ojca chrzestnego Zespołu.

Kolejnymi prezesami Zespołu byli Józef Michałowski (w latach …) oraz Andrzej Dyakowski (w latach …). Wspierali oni działalność kierowników artystycznych poszczególnych grup: tanecznej, wokalnej i instrumentalnej. Wśród zasłużonych kierowników artystycznych wymienić należy Józefa Szurkę, Longina Orskiego, Józefa Klimanka, Andrzeja Michalskiego, Jolantę Nawrotek oraz Elżbietę Kornaszewską, która dziś doskonale łączy funkcję prezesa i kierownika artystycznego.

Grono kierowników artystycznych wspomagali pedagodzy tańca i śpiewu, m.in: Zenon Kaszubski, Ryszarda Dudzik, Jadwiga Gotowicz, Hanna Skórska, Kazimierz Przybylski, Jan Drzewiecki, Mieczysław Rymarczyk, Izabela Cywińska. W ostatnich latach wśród prowadzacych grupę wokalną wymienić należy Magdalenę Miszewską-Zasadną, Magdalenę Szczeblewską i Magdalenę Cysewską.

Wiele utworów skomponował i opracował dla artystów bydgoski kompozytor Bogdan Riemer, zaś kostiumy pochodziły „spod ręki” Marzeny Przybylskiej.

Zespół przez lata był zagraniczną wizytówką bydgoskiej kultury, lecz nie mógł dorobić się własnej siedziby i przez 25 lat miejscem jego prób była sala gimnastyczna Szkoły Podstawowej nr 24 przy ul. Kruszwickiej, a następnie pomieszczenia wynajmowane w Państwowym Zespole Szkół Muzycznych im. A. Rubinsteina.

W początkowym okresie repertuar zespołu bazował wyłącznie na folklorze Kujaw, Krajny, Pałuk, Kaszub i Kociewia. Potem włączono pieśni i obrazki taneczne pochodzące z innych stron Polski, a także (pod kątem zagranicznych wyjazdów) muzykę ludową innych narodów.

Począwszy od lat 60. zespół wyjeżdżał regularnie na tournée zagraniczne: do krajów socjalistycznych oraz Europy Zachodniej. Do końca lat 90. Zespół uczestniczył w niemal wszystkich najważniejszych przeglądach folklorystycznych w Europie, a jego spektakle transmitowały stacje telewizyjne takie jak: TVP, TV Polonia i RAI.

SYLWETKI DOTYCHCZASOWYCH PREZESÓW,

KIEROWNIKÓW ARTYSTYCZNYCH 

I WYBRANYCH INSTRUKTORÓW

Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska

Edmund Gorzaniak (1917-1995)

Założyciel, pierwszy prezes Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska

Z wykształcenia rzemieślnik, mistrz kotlarski i inżynier mechanik.

Urodził się w rodzinie muzykującej, kochającej śpiew, taniec i muzykę. Ojciec Edmunda – Marcin, mistrz kotlarski był chórzystą i amatorsko grał na skrzypcach. Edmund Gorzaniak w latach 1945-1995 śpiewał i działał w Towarzystwie Śpiewu „Halka” oraz zalicza się jego osobę do grona najlepszych organizatorów kultury w Bydgoszczy.

Edmund Gorzaniak należał do współzałożycieli „Słowików Bydgoskich” (1958). Kiedy „Słowiki” urosły, w 1963 roku przekształciły się w Zespół Pieśni i Tańca Ziemii Bydgoskiej, w którym do 1983 roku pełnił funkcję prezesa.

Andrzej Dyakowski

WYBRANI

KIERWONICY ARTYSTYCZNI I INSTRUKTORZY

Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska

Józef Szurka

1923-1997

Chórmistrz, dyrygent, animator życia muzycznego w Bydgoszczy. Współzałożyciel i pierwszy kierownik Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska (do roku 1965).

We wcesnej młodosci uczył się gry na skrzypcach i fortepianie. Następnie, w okresie okupacji kształcił się muzycznie na tajnych kompletach u profesorów Władysława Drzewieckiego i Wiktora Buchwalda. Po wojnie pełniąc służbę wojskową, grał jednocześnie w orkiestrze w Stargardzie Szczecińskim. Potem zaliczył Szkołę Kapelmistrzów Wojskowych w Rembertowie. W roku1948 z żoną przeniósł się do Bydgoszczy. Dwa lata później objął funkcję kierownika artystycznego Zespołu Pieśni i Tańca Pomorskiego Okręgu Wojskowego. W roku 1952 utworzył i prowadził do 1957 r. Zespół Estradowy POW „Czarne Berety”.

Był on także jednym z założycieli i organizatorów Agencji Imprez Artystycznych „Estrada Bydgoska”, pełniąc w niej funkcję kierownika artystycznego. Angażując artystów istniejącego wówczas Studium Operowego, był jednym z inicjatorów utworzenia zespołu „Bydgoska Komedia Muzyczna”, która zainaugurowała swoją działalność także w  1958 r., wystawiając operetkę „Nitouche” Herve’ego.

W latach 1963-1965 pełnił funkcję dyrektora i kierownika artystycznego nowo powołanego w Bydgoszczy Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska, którego członkami byli młodzi, utalentowani muzycznie ludzie. Dodatkowo, wraz z poznańskim kompozytorem, dyrygentem i swoim pedagogiem Wiktorem Buchwaldem (1905-1988), tworzył dla grupy liczne opracowania i aranżacje utworów ludowych. Spośród 27 opracowań Szurki w zbiorach zespołu zachowały się tylko 4 partytury.

Najbardziej jednak zaangażowany i emocjonalnie związany był Józef Szurka z chórami. Kierował chórem mieszanym „Harmonia” w Bydgoszczy, chórem mieszanym „Lutnia” w Toruniu, ale przede wszystkim sercem i duszą przynależał do chóru męskiego „Hasło” w Bydgoszczy. Był najdłużej, jak dotychczas, pracującym dyrygentem z tym zespołem odnoszącym największe sukcesy w historii „Hasła”, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Komponował i aranżował utwory dla chóru. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji zarówno we władzach Oddziału jak i Zarządu Głównego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. Odznaczony wieloma krzyżami i medalami oraz najwyższymi odznakami Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.

Na podstawie artykułu Agnieszki Ledzińskiej Autorzy opracowań muzycznych dla Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska w publikacji "Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach", wydawnictwa Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 489-498.

Longin Orski

1930-1982

Pedagog, aranżer, dyrygent. Kierownik artystyczny Zespołu Pieśni i Tańca "Ziemia Bydgoska" w latach 1965-1982 (z przerwą w latach 1976-1979).

Longin Orski urodził się 21 stycznia 1930 roku w Gniewie (jego prawdziwe nazwisko to Organista, ale w 1960 r. zmienił je z powodów politycznych). W 1953 roku rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury. Do 1960 roku pracował jako dyrygent w zespołach wokalno-instrumentalnych. Po studiach podjął etat nauczyciela muzyki w Gdańsku, a następnie w 1961 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel przedmiotów teoretycznych w Państwowym Liceum Muzycznym w Bydgoszczy, gdzie nauczał z przerwą w latach 1973-1975 do roku 1979. W 1964 roku został zatrudniony w Państwowym Liceum Muzycznym w Gdańsku. W 1970 r. przeniósł się na stałe do Bydgoszczy, gdzie od 1976 r. był wykładowcą przedmiotów teoretycznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej Instytutu Wychowania Muzycznego. 

Longin Orski wsławił się jako kierownik, aranżer i dyrygent Zespołu Pieśni i Tańca "Ziemia Bydgoska". Wśród osób współpracujących z grupą dokonał największej liczby opracowań muzycznych, aranżując ponad 80 utworów. W jego bogatym dorobku odnaleźć można pieśni ludowe na chór z towarzyszeniem kapeli/orkiestry (Ty karczmarski synu, Owieczki chodzą, Jechał chłop gościńcem) oraz cykle składające się z kilku pieśni (Suita krakowska, Suita rzeszowska, Kaszubski obrazek taneczny).

Longin Orski opracowywał melodie ludowe z wielu regionów, w zależności od potrzeb danego koncertu. Wśród nich można znaleźć utwory niemieckie (Rosestock, Holderblüh, Kegel) oraz rumuńskie (S-A legat dorul de mine, Sanie). Większość kompozycji napisana została na orkiestrę, natomiast pod koniec lat 70. zaczęły pojawiać się opracowania na kapelę. Na podstawie dat zapisanych w partyturach można określić, iż Longin Orski pisał opracowania muzyczne dla zespołu od końca lat 60. do początku lat 80. Wśród utworów znajdują się również kompozycje napisane specjalnie dla zespołu jak: Tarantella, czy Ojczysty dom.

Na podstawie artykułu Agnieszki Ledzińskiej Autorzy opracowań muzycznych dla Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska w publikacji "Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach", wydawnictwa Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 489-498.

Józef Klimanek

1930-2002

Polski dyrygent. Od szkoły podstwowej uczył się prywatnie gry na fortepianie. W czasie niemieckiej okupacji kontynuował naukę w klasztorze oblatów i uczył się śpiewu oraz gry na organach. Od 1948 r. uczęszczał do liceum muzycznego w Katowicach, po ukończeniu którego podjął studia pod kierunkiem W. Bierdiajewa w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej.

Już w okresie licealnym koncertował ze swoim wykładowcą K. Stryją, zaś w okresie studiów prowadził chór poznańskiej Akademii Medycznej oraz Chór "Echo" z Łazisk Górnych. W 1957 r. po uzyskaniu dyplomu na wydziale dyrygentury został dyrygentem Opery Śląskiej w Bytomiu. Od 1965 do 1969 r. pracował w Teatrze Wielkim w Łodzi. W okresie 1970 - 1971 na zaproszenie Stanisława Hadyny podjął współpracę z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk”. W latach 1972-1973 pełnił obowiązki kierownika artystycznego, zaś w okresie 1981-1986 dyrygenta w operze w Bydgoszczy. W czasie pobytu w Bydgoszczy pełnił także funkcję kierownika artystycznego Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska.

Do 1978 r. dyrygował Orkiestrą dętą Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, a do 1981 r. Operetką Warszawską. Był także wykładowcą w Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, zaś w 1986 r. został dyrektorem Orkiestry Symfonicznej w Zabrzu. Po zakończeniu współpracy z Filharmonią Zabrzańską ponownie podjął pracę w Zespole Pieśni i Tańca „Śląsk” gdzie doczekał emerytury w 2001 roku.

W Złotej Kolekcji utworów muzycznych, wydanej z okazji 60 lecia Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" znalazły się utwory opracowane i dyrygowane przez Józefa Klimanka.

żródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Józef_Klimanek

Sylwetki kolejnych liderów Ziemi Bydgoskiej w przygotowaniu.

Wszystkich dawnych członków Zespołu prosimy o pomoc w uzupełnieniu niniejszej części strony.
Prosimy o przesyłanie archiwalnych zdjęć wraz z opisem, miejsca i osób.
Jeśli są Państwo w posiadaniu informacji o życiorysach poszczególnych liderów Zespołu, na przestrzeni jego istnienia, czyli od 1958 roku, prosimy o przekazanie nam informacji, aby historia Zespołu znajdująca się na stronie była jak najbardziej zgodna z rzeczywistym biegiem wydarzeń.

Z góry dziękujemy za Państwa pomoc i uprzejmość.